#جشن_سده
واژه‌ی سده از واژه‌ی پهلوی سدک مایه گرفته است و اگرچه این کلمه در متون باقیمانده‌ی پهلوی نیامده است ولی واژه‌های سدق و سذق که در متون عربی برجای مانده می‌رساند که تلفظ این نام روزگاری سدک بوده است یعنی منسوب به عدد سد.
ایرانیان جشن سده (صد = سد) را در دهمین روز بهمن‌ماه برگزار می‌کردند. دربارهٔ آن افسانه‌های گوناگونی آمده که برخی از آنها به این شرح‌اند:
▪️هوشنگ (شاهِ پیشدادی)، روزی برای شکار به صحرا می‌رود. در راه ماری می‌بیند. هوشنگ سنگی به‌سوی مار پرتاب می‌‌کند که از برخورد آن با سنگِ دیگر، جرقه‌ای تولید می‌شود و بوته خاری براثر آن جرقّه آتش می‌گیرد. به این ترتیب آتش کشف می‌شود. هوشنگ کشف آتش را جشن می‌گیرد و آن جشن را «سده» می‌نامد.
▪️چون کیومرث را یکصد فرزند آمد و به حد رشد رسیدند، جشنی برپا کردند و آن را «سده» نامیدند.
▪️ ارمائیل، آشپز ضحاک، هر روز یکی‌دو تن از کسانی را که باید می‌کشت و مغزشان را به مارهای ضحاک می‌داد، آزاد می‌کرد. چون فریدون بر ضحاک پیروز شد، شمار آزادشدگان به صد رسیده بود. پس یکصد آتش بر کوه افروختند تا فریدون را آگاه کنند… این پیروزی را جشن گرفتند و آن را «سده» نامیدند.
▪️از سده تا نوروز صد شب و روز است.
▪️از سده تا زمان گردآوری غلّه صد روز باقی است. در نواحی معتدل حدود پنحا روز بعد از نوروز گندم و به ویژه جو را برداشت می‌کنند.
▪️در تقویم کهن ایرانی، سال را به دو بخش نامساوی تقسیم می‌کردند: فصل گرم از اول فروردین تا پایان مهر و فصل سرد از اول آبان تا پایان اسفند. در روز دهم بهمن درست صد روز از فصل زمستان گذشته است و به همین دلیل این روز را سده( مثل دهه و هفته) نامیده‌اند.
به عقیده ایرانیان قدیم در این روز اهریمن بدکُنش سرما را به شدّت خود می‌رساند تا به آفریدگان اورمزد گزند رساند و آنها را بمیراند - مار در اسطوره هوشنگ نماد اهریمن است - و نیروی اورمزدی در برابر این گزند، آتش را می‌آفریند تا نیروی اهریمن را شکست دهد و آفریدگان را بپاید. و این جشن سده با مراسمی با شکوه و همگانی انجام می‌پذیرد تا نیروی اهریمنی کاهش یابد و اندک اندک سرما بکاهد.
جشن سده به گواهی متون تاریخی و ادبی در سده‌های چهارم و پنجم در نقاط شرقی ایران و در دربار پادشاهان با شکوه و اهمیت تمام برگزار می‌شده است که در ادبیات پارسی بازتاب داشته است:
سَده جشن ملوکِ نامدار است
ز افریدون از جم یادگار است
#عنصری_بلخی
آمد ای سید احرار شب جشن سده
شب جشن سده را حرمت بسیار بوَد
#فرخی_سیستانی
منابع:
🔸جهان فروری، بهرام فره‌وشی، دانشگاه تهران، ص: ۴۰
🔸فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات پارسی، دکتر محمد جعفر یاحقّی، ص: ۴۵۵
🔸مهرداد بهار،دربارهٔ جشن سده، در: نشریهٔ چیستا، بهمن ۱۳۶۰، شمارهٔ ۶،
درود بر شما : به وب سایت مجید شمس باغبادرانی خوش آمدیدمطالب،مقالات،تاریخی،فرهنگی،ادبیات،طنز،شعر،روانشناسی ، مشاوره خانوادگی،شغلی،تحصیلی،کارآفرینی،حل اختلافات ، تبلیغات،گردشگری،اکوتوریسم میباشد،این نوشتارها به هیچ گونه حزب و یا گروه خاصی وابسته نمیباشد و بر اساس ادبیات عامه ، طنز و زبان مردم و تاریخ شفاهی تنظیم شده است ، هر گونه سوء استفاده از مطالب و یا بهره برداری از عنوان ، نام ، شغل ممنوع است و طبق قانون قابل پیگیری است ، به آشنایانتان معرفی فرمایید ، در صورت خواهان ارتباط با اینجانب یا پرسش و مشاوره در زمینه های تحصیلی شغلی سازشی روانی با شماره ی اینحانب میتوانید تماس بگیرید یا در پیام رسان ایتا یا وات ساپ پیام بفرستید . شماره ی همراه : ۰۹۱۳۷۲۸۵۳۵۷ با سپاس